Nederlandse versie van de tekst hieronder.
As NATO leaders meet in The Hague 24-25th June, Udo Jude Ilo (CEO, HiiL) and Lt. Gen. (ret.) Kees Matthijssen argue that lasting peace cannot be achieved through military strength alone. In this Op-Ed, they call for a justice-centred strategy that addresses the root causes of conflict – poor governance, weak institutions and inequality. Dutch Version below.
The world is experiencing the highest number of armed conflicts since the end of the second world war. According to the ACLED Conflict Index, conflict levels have doubled in the past five years, with fifty countries experiencing extreme, high, or turbulent levels of violence. The 2024 Global Peace Index reports that the world has grown less peaceful for the 12th time in 16 years. Wars and political crises in Sudan, the Sahel, and parts of the Middle East have forced thousands to embark on perilous journeys across the Mediterranean, one of the deadliest migration corridors in the world, highlighting a pressing reality. The unprovoked invasion of Ukraine by Russia has claimed thousands of lives and incalculable damage to infrastructure and livelihood. In Gaza, more than 50,000 civilians have been killed by Israel and the recent escalation of hostilities between Israel and Iran brings the risk of upending the fragile stability of the Middle East. These developments in NATO’s periphery directly impact the safety and security of NATO member states.
As NATO leaders gather in The Hague for the NATO Summit 2025, it is a pivotal moment to rethink NATO’s response to expanding instability in NATO’s periphery too. The temptation to respond to growing insecurity with increased defense budgets and fortified borders is understandable, even politically expedient. But such a posture on its own is not only inadequate—it is dangerously short-sighted. To build sustainable peace and stability, NATO must adopt a justice-centred, holistic response framework—one that complements deterrence with proactive investment in governance, rule of law, and human security. NATO SG Rutte in his inaugural press statement did mention the ambition to increase engagement with partners across the Middle East, North Africa and the Sahel region. Thus far however the focus merely seems to be on security spending and preparedness for war. While there are merits in these approaches, it overlooks a fundamental element of stability: justice.
Insecurity never emerges in a vacuum. Many of today’s crises are fueled by poor governance, weak institutions, inequality, corruption, and impunity. According to the World Justice Project (2023), over 5.1 billion people globally—two-thirds of the world’s population—lack meaningful access to justice for everyday problems. In fragile and conflict-affected states, this figure is far higher.
Meanwhile, the UNDP’s 2021 Human Security Report emphasised that threats to people’s safety from violence and hunger to climate shocks cannot be separated from the absence of justice and accountable governance. The International Organisation for Migration (IOM) recorded over 281 million international migrants in 2023, with significant increases from Africa and the Middle East due to instability. The Brookings Institution notes that poor governance and poverty are leading drivers of migration, as people flee not only economic hardship, but also state collapse and unaccountable regimes. If NATO is serious about long-term stability at its borders, it must invest in justice and governance systems in its periphery through enhanced engagement with partner nations—supporting legitimate institutions, anti-corruption efforts, and access to legal services that enhance both legal and social justice offering people meaningful alternatives to migration.
NATO recognises non-military threats such as cyberattacks, disinformation, and climate security. But it seems captive to the Cold War strategy of deterrence. To meet today’s multifaceted threats, NATO must broaden its approach, meaning embedding justice and governance into its crisis response agenda. It should consider closer cooperation with the European Union and partnering with international organisations and civil society organisations to design context fit justice solutions especially in fragile countries in its neighborhood.
In addition, it must mainstream human security in defense cooperation with African and Middle Eastern partners—beyond arms training, toward institutional capacity, respect for human dignity and democratic accountability. Justice is a basic need but often underestimated. Both legal justice (fairness in laws and their application) and social justice (a fair and equitable society) matter to people. A lack of it is breeding ground for conflicts.
And finally, it must be a champion for global justice norms, such as international humanitarian law and accountability for war crimes, as part of its diplomatic toolkit. It must be consistent in these values and redress current contradictions in its response to abuse of international humanitarian law.
NATO’s relevance in a world marked by complex, interconnected threats, is hinged on its ability to move beyond the fortress mentality. Not just tanks, drones, or border fences can secure a world on fire from within. By enhancing its partnerships in the Middle East, North Africa and the Sahel region while embracing a justice-first approach, NATO has the opportunity not only to safeguard peace for its member states, but also to contribute to a fairer, safer, and more stable global order. Sustainable peace begins with justice. The more justice, the less conflicts. A balanced security policy that also invests in access to justice, strong institutions, and fair and equitable societies is not idealism, but strategically necessary.
About the authors:
- Udo Jude Ilo is CEO of The Hague Institute for Innovation of Law. He has over two decades of experience advancing justice and accountability, particularly in West Africa, and previously led Open Society Foundations Nigeria.
- Lieutenant General Kees Matthijssen is a retired Dutch military commander who led missions in Srebrenica, Iraq, Afghanistan and Mali, and most recently headed the UN mission MINUSMA.
________________________________________________________________
Voorbij drones: NAVO heeft een strategie nodig die rechtvaardigheid vooropstelt
Terwijl de NAVO-leiders van 24 tot 25 juni bijeenkomen in Den Haag, betogen Udo Jude Ilo (CEO, HiiL) en Lt. Gen. (ret.) Kees Matthijssen dat duurzame vrede niet alleen kan worden bereikt door militaire kracht. In deze opiniebijdrage roepen ze op tot een strategie waarin rechtvaardigheid centraal staat en waarin de onderliggende oorzaken van conflicten – slecht bestuur, zwakke instellingen en ongelijkheid – worden aangepakt.
Wereldwijd woeden er meer gewapende conflicten dan op enig moment sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Volgens de ACLED Conflict Index is het aantal conflicten in de afgelopen vijf jaar verdubbeld, met vijftig landen die extreme, hoge of onstabiele vormen van geweld ervaren. De Global Peace Index 2024 laat zien dat de wereld voor de twaalfde keer in zestien jaar minder vreedzaam is geworden. Oorlogen en politieke crises in Soedan, de Sahel en het Midden-Oosten hebben duizenden mensen gedwongen tot gevaarlijke tochten over de Middellandse Zee – een van de dodelijkste migratieroutes ter wereld – illustratief voor de indringende realiteit. De niet-uitgelokte Russische invasie van Oekraïne heeft duizenden levens gekost en onnoemelijke schade toegebracht aan infrastructuur en economie. In Gaza zijn meer dan 50.000 burgers omgekomen bij Israëlische aanvallen, terwijl de escalerende vijandelijkheden tussen Israël en Iran het risico op het ondermijnen van de toch al fragiele stabiliteit in het Midden-Oosten verder onder druk zetten. Al deze ontwikkelingen spelen zich af aan de rand van NAVO-grondgebied en hebben directe gevolgen voor de veiligheid van haar lidstaten.
Het samenkomen van NAVO-leiders in Den Haag voor de top van 2025 is een cruciaal moment om het NAVO-beleid ten aanzien van toenemende instabiliteit aan de buitengrenzen van de NAVO te herzien. De verleiding om te reageren op toenemende onzekerheid met hogere defensiebudgetten en versterkte grenzen is begrijpelijk, en politiek wellicht zelfs aantrekkelijk. Maar zo’n eenzijdige aanpak is niet alleen ontoereikend – het is gevaarlijk kortzichtig.
Duurzame vrede en stabiliteit vergt meer dan militaire paraatheid. Het vraagt om een brede strategie, waarin ook pro-actieve investeringen in rechtvaardigheid, goed bestuur en menselijke veiligheid centraal staan. NAVO-secretaris-generaal Rutte sprak bij zijn aantreden de ambitie uit om nauwer samen te werken met partners in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de Sahel-regio. Tot nu toe lijkt de focus echter uitsluitend te liggen op investeren in veiligheid en militaire paraatheid. Hoewel daar zeker waarde in zit, wordt een fundamenteel element van stabiliteit over het hoofd gezien: rechtvaardigheid.
Onveiligheid ontstaat nooit in een vacuüm. Veel van de huidige crises worden aangewakkerd door slecht bestuur, zwakke instituties, ongelijkheid, corruptie en straffeloosheid. Volgens het World Justice Project (2023) hebben wereldwijd meer dan 5,1 miljard mensen – tweederde van de wereldbevolking – geen daadwerkelijke toegang tot rechtvaardigheid bij alledaagse problemen. In fragiele en door conflict getroffen staten ligt dit cijfer nog veel hoger.
Volgens het Human Security Report van het VN-Ontwikkelingsprogramma (UNDP) uit 2021 zijn bedreigingen voor de veiligheid van mensen – van geweld en honger tot klimaatschokken – niet los te zien zijn van het ontbreken van rechtvaardigheid en goed bestuur. De Internationale Organisatie voor Migratie telde in 2023 meer dan 281 miljoen internationale migranten, met aanzienlijke toename uit Afrika en het Midden-Oosten als gevolg van instabiliteit. Het Brookings Institution benadrukt: het zijn niet alleen economische motieven, maar ook de ineenstorting van staten en ondemocratische regimes die mensen dwingen te vertrekken.
Als de NAVO migratiedruk en instabiliteit aan haar grenzen echt wil aanpakken, dan moet ze verder kijken dan militaire middelen, en investeren in rechtvaardigheid en bestuursstructuren in haar periferie door versterkte samenwerking met partnerlanden – steun aan legitieme instellingen, anticorruptie-inspanningen en toegang tot diensten die zowel juridische als sociale rechtvaardigheid bevorderen, en mensen betekenisvolle alternatieven bieden voor migratie.
De NAVO erkent niet-militaire dreigingen zoals cyberaanvallen, desinformatie en klimaatveiligheid. Maar ze lijkt gevangen in de Koude Oorlog-logica van afschrikking. Om het hoofd te bieden aan de complexe dreigingen van vandaag de dag, moet de NAVO haar benadering verbreden door rechtvaardigheid en goed bestuur centraal te stellen in haar crisisaanpak. Ze zou nauwer kunnen samenwerken met de Europese Unie en partnerschappen aangaan met internationale en maatschappelijke organisaties om contextspecifieke rechtvaardige oplossingen te ontwerpen – vooral in fragiele landen in haar directe omgeving.
Daarnaast moet de NAVO het concept van menselijke veiligheid integreren in defensiesamenwerking met Afrikaanse en Midden-Oosterse partners – voorbij wapeninstructie, richting institutionele versterking, respect voor menselijke waardigheid en democratische verantwoording. Rechtvaardigheid is een basisbehoefte, maar wordt vaak onderschat. Zowel juridische rechtvaardigheid (eerlijkheid in wetten en hun toepassing) als sociale rechtvaardigheid (een eerlijke en gelijke samenleving) zijn belangrijk voor mensen. Het ontbreken ervan is een voedingsbodem voor conflicten.
Tot slot moet de NAVO een voorvechter worden van mondiale normen voor rechtvaardigheid, zoals het internationaal humanitair recht en verantwoording voor oorlogsmisdaden, als onderdeel van haar diplomatieke instrumentarium. Ze moet consistent zijn in deze waarden en tegenstrijdigheden in haar huidige reactie op schendingen van het internationaal humanitair recht corrigeren.
De relevantie van de NAVO in een wereld vol complexe, onderling verbonden bedreigingen hangt af van haar vermogen om verder te kijken dan een “vestingmentaliteit”. Niet alleen tanks, drones of grenshekken kunnen een wereld die van binnenuit in brand staat beveiligen. Door haar partnerschappen in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de Sahel-regio te versterken en rechtvaardigheid centraal te stellen, kan de NAVO niet alleen de vrede voor haar lidstaten waarborgen, maar ook bijdragen aan een eerlijkere, veiligere en stabielere wereldorde. Duurzame vrede begint met rechtvaardigheid. Hoe meer rechtvaardigheid, hoe minder conflicten. Een uitgebalanceerd veiligheidsbeleid dat ook investeert in toegang tot recht, sterke instituties en eerlijke en rechtvaardige samenlevingen is geen idealisme, maar een strategische noodzaak.
About the authors:
- Udo Jude Ilo is directeur van The Hague Institute for Innovation of Law in Den Haag en een vooraanstaand expert op het gebied van mensenrechten en democratisch bestuur. Al meer dan 20 jaar zet hij zich in voor het bestrijden van straffeloosheid, het versterken van burgerparticipatie en het bevorderen van goed bestuur. Eerder leidde hij de Open Society Foundations in Nigeria.
- Luitenant-generaal b.d. Kees Matthijssen is een ervaren Nederlands militair leider die internationale missies leidde in Srebrenica, Irak, Afghanistan en en meest recent het bevel voerde over het militaire deel van de VN-missie MINUSMA in Mali. Voor zijn inzet is hij meervoudig onderscheiden, zowel nationaal als internationaal.
